اختلال شخصیت مرزی چیست و چه علائمی دارد؟

اختلال شخصیت مرزی چیست؟ | علائم و درمان بیماری

اختلال شخصیت مرزی یا اختلال شخصیت گرانشی (Borderline Personality Disorder) یک اختلال شخصیتی است که به طور عام بر اساس الگوها و رفتارهای نامنظم و ناپایدار شناخته می‌شود. افراد مبتلا به این اختلال ممکن است با مشکلاتی مانند ناتوانی در مدیریت هیجانات، افکار و احساسات ناسازگار، رفتارهای خودمختارانه و ناپایدار، ترس از رها شدن و نیاز به تایید از سوی دیگران مواجه شوند.

علت دقیق بروز این اختلال مشخص نیست، اما به طور کلی ترکیبی از عوامل ژنتیکی، عوامل محیطی و شیوه‌های مقابله ناکارآمد با استرس می‌تواند نقش داشته باشد. همچنین، تجربه‌های کودکی نامنظم و ناپایدار نیز ممکن است در بروز این اختلال تأثیرگذار باشد.

علائم و نشانه‌های اختلال شخصیت مرزی ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• ترس شدید از رها شدن و ترک شدن توسط نزدیکان
• ناپایداری در روابط شخصی و دوستی‌ها
• تغییرات شدید در احساسات در طول زمان
• تنش‌های شدید و مداوم در روابط بین فردی
• خلق و خو منقلب و دگرگون
• تمایل به رفتارهای خطرناک و خودزنی مانند خودکشی یا اعتیاد
  
• عدم تایید هویت خود و عواطف ناسازگار

با توجه به ماهیت پیچیده این اختلال، درمان آن ممکن است به چالش‌هایی برخورد کند. با این حال، روش‌های مانند درمان مشاوره‌ای (اعمال مشاوره رفتاری-شناختی) و درمان دارویی (مانند ضدافسردگی و ثبات‌دهنده‌های خلق و خو) معمولاً در کاهش علائم و بهبود کیفیت زندگی افراد مبتلا موثر هستند. در هر صورت، درمان باید توسط یک حرفه‌ای متخصص صورت بگیرد.

درباره علائم بیماری بیشتر بدانید

بله، مطابق توضیحات قبلیم، اختلال شخصیت مرزی با علائم و نشانه‌های مختلفی همراه است. در ادامه، برخی از این علائم را به طور مفصل توضیح می‌دهم:

ترس شدید از رها شدن و ترک شدن توسط افراد نزدیک

افراد مبتلا به این اختلال ممکن است با ترس شدیدی از از دست دادن روابط نزدیک خود روبرو شوند و احساس کنند که هر لحظه قرار است رها شوند. به همین دلیل، آنها به طور مداوم تلاش می‌کنند تا از رها شدن جلوگیری کنند و نیازمند تأیید و تعهد بیش از حد از سوی دیگران هستند.

ناپایداری در روابط شخصی و دوستی‌ها

افراد مبتلا به این اختلال ممکن است با ناپایداری در روابط شخصی مواجه شوند. آنها می‌توانند به سرعت احساس نزدیکی و عشق را تجربه کنند، اما در زمان‌های دیگر ممکن است به طور ناگهانی به سمت تنفر و انزجار منتقل شوند. این ناپایداری در روابط می‌تواند منجر به تغییرات فراوان در دوستی‌ها و روابط شخصی آنها شود.

تغییرات شدید در احساسات در طول زمان

افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی ممکن است با تغییرات شدید در نگرش خود به خود و درک از هویت شخصیتی روبرو شوند. آنها ممکن است تصویری نامنظم از خود داشته باشند و در طول زمان تغییرات در احساسات و افکارشان را تجربه کنند.

تنش‌های شدید و مداوم در روابط بین فردی

افراد مبتلا به این اختلال ممکن است با تنش‌های شدید در روابط بین فردی روبرو شوند. آنها ممکن است به طور ناگهانی و بی‌دلیل عصبانی شده و درگیر کشمکش‌ها و اختلافات میان شخصیت‌های مختلف خود شوند.

خلق و خو متقلب و دگرگون

افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی ممکن است دچار خلق و خوی متقلب و دگرگون شوند. آنها ممکن است در یک لحظه خوشحال و پرانرژی باشند و در لحظه‌ی بعد به سرعت به حالت افسرده و انرژی‌کم منتقل شوند.

تمایل به رفتارهای خطرناک

افراد مبتلا به این اختلال ممکن است به طور تکراری به رفتارهای خطرناک تمایل داشته باشند. این ممکن است شامل خودکشی محاوله‌ای، خودآسیبی، مصرف مواد مخدر، رفتارهای جنسی خطرناک و سایر رفتارهای خطرناک باشد.

عدم تایید هویت و عواطف ناسازگار

افراد مبتلا به این اختلال ممکن است با عدم استحکام هویت و تناقض در عواطف خود مواجه شوند. آنها ممکن است دشواری در تعریف و تمیزدهی از هویت خود داشته باشند و احساسات ناسازگاری را تجربه کنند، مانند ترکیبی از خشم و افسردگی یا اضطراب و هیجان زدهی.

لازم به ذکر است که این فهرست علائم و نشانه‌ها صرفاً برخی از ویژگی‌های اختلال شخصیت مرزی است و هر فرد ممکن است تجربه‌های متفاوتی داشته باشد. تشخیص و درمان این اختلال باید توسط یک حرفه‌ای متخصص صورت بگیرد.

مطالب پیشنهادی ما

• عشق در بیماران دوقطبی | رابطه و ازدواج
• طرحواره درمانی چیست؟ | انواع طرحواره +راه درمان
• عشق در افراد درونگرا | 13 ویژگی مهم درونگراها در عشق
• زندگی با همسر افسرده | نکات مهم کاربردی

علل اختلال شخصیت مرزی چیست؟

علت دقیق اختلال شخصیت مرزی هنوز به طور کامل مشخص نشده است. با این حال، تحقیقات نشان می‌دهد که عوامل مختلفی در بروز این اختلال نقش دارند. در زیر، برخی از عوامل محتمل مرتبط با اختلال شخصیت مرزی را بررسی می‌کنیم:

عوامل ژنتیکی: ژنتیک ممکن است در بروز این بیماری نقشی داشته باشد. مطالعات نشان داده‌اند که افرادی که خویشتن‌نگرانه و حساس به تغییرات هستند، احتمال بیشتری برای ابتلای به این اختلال دارند. همچنین، وجود افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی در خانواده نیز می‌تواند نشان دهنده وجود عامل ژنتیکی باشد.

عوامل محیطی: تجربه‌های محیطی ممکن است در بروز اختلال شخصیت مرزی نقش داشته باشند. برخی از عوامل محیطی که می‌تواند تأثیرگذار باشند عبارتند از:
تجربه‌های کودکی ناپایدار و نامطلوب: سوء مصرف مواد، سوء استفاده جنسی، سوء استفاده جسمی و عاطفی، ترک شدن و جدایی از والدین و تحمیل شدن زحمات کودکی می‌توانند در بروز اختلال شخصیت مرزی نقش داشته باشند.
ناپایداری در روابط اجتماعی: تجربه‌های تنش‌زا و ناپایدار در روابط اجتماعی می‌تواند باعث ایجاد نگرانی‌ها و ناامنی در افراد و در نتیجه بروز اختلال شخصیت مرزی شود.

شیوه‌های مقابله ناکارآمد با استرس: افرادی که از شیوه‌های ناکارآمد برای مقابله با استرس استفاده می‌کنند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به اختلال شخصیت مرزی قرار دارند. به عنوان مثال، استفاده از رفتارهای خودمختارانه، خشم و عصبانیت شدید، خودآسیبی و مصرف مواد ممکن است عوامل موثر باشند.

مهم است بدانید که این عوامل ممکن است تنها عاملی که در بروز این بیماری نقش دارند، نباشند. احتمالاً ترکیبی از عوامل ژنتیکی، محیطی و شیوه‌های مقابله با استرس ناکارآمد برای بروز این اختلال مسئول باشند. همچنین، هر فرد ممکن است به طرز متفاوتی به عوامل مختلف واکنش نشان دهد، و بیشترین تأثیر را عواملی داشته باشد که در محیط و ژنتیک آن فرد برای او مهم و تعیین‌کننده است.

تفاوت اختلال شخصیت مرزی و بیماری دوقطبی

اختلال شخصیت مرزی (Borderline Personality Disorder) و بیماری دوقطبی (Bipolar Disorder) دو اختلال روانی متفاوت هستند و در برخی جوانب از یکدیگر تمایز دارند. در زیر، تفاوت‌های کلیدی بین این دو را بررسی می‌کنیم:

الگوی روانی

اختلال شخصیت مرزی: در اختلال شخصیت مرزی، افراد معمولاً با الگوهای رفتاری نامنظم و ناپایدار، عدم استحکام هویت و افکار و احساسات ناسازگار مواجه هستند.
بیماری دوقطبی: در بیماری دوقطبی، الگوهای شدید و چرخشی در خلق و خو و احساسات وجود دارد، از دوره‌های افسردگی شدید گرفته تا دوره‌های هیپومانیا یا مانیا (حالت هیجانی بالا)، که به صورت چرخشی تجربه می‌شوند.

مدت ماندگاری علائم

اختلال شخصیت مرزی: علائم این بیماری بطور مداوم و ثابت در طول زمان و در انواع مختلف مواجه می‌شوند.
بیماری دوقطبی: بیماری دوقطبی شامل دوره‌های بالا (هیپومانیا یا مانیا) و دوره‌های پایین (افسردگی) است که به صورت طویل‌مدت و با بازه‌های زمانی متفاوت ظاهر می‌شوند.

تأثیر بر خلق و خو

اختلال شخصیت مرزی: در این بیماری، خلق و خو و احساسات شخص تغییرات شدیدی را تجربه می‌کنند، اما این تغییرات بر اساس عوامل خارجی و وقوع رویدادهای مربوطه رخ می‌دهد.
بیماری دوقطبی: در بیماری دوقطبی، تغییرات خلق و خو به صورت طویل‌مدت و مستقل از عوامل خارجی رخ می‌دهد و ممکن است به صورت ناگهانی و بی‌دلیل رخ دهد.

علت بروز علائم

اختلال شخصیت مرزی: علت دقیق اختلال شخصیت مرزی نامشخص است، اما عوامل ژنتیکی، عوامل محیطی و شیوه‌های مقابله ناکارآمد با استرس می‌توانند نقش داشته باشند.
بیماری دوقطبی: بیماری دوقطبی احتمالاً بر اساس ترکیبی از عوامل ژنتیکی، شیوه زندگی و فاکتورهای محیطی بروز می‌دهد.

با این حال، باید توجه داشت که افراد می‌توانند همزمان با اختلال شخصیت مرزی و بیماری دوقطبی تشخیص داده شوند. این مسئله نشان می‌دهد که تشخیص و درمان اختلالات روانی پیچیده و حساس نیاز به ارزیابی دقیق توسط متخصصین روانپزشکی دارد.

روش های درمان اختلال شخصیت مرزی

درمان اختلال شخصیت مرزی یک فرآیند چالش‌برانگیز است و معمولاً نیاز به رویکردهای چندگانه و ترکیبی دارد. بهتر است درمان تویط یک مشاور روانشناس و فردی متخصص انجام شود. در زیر، روش‌های معمول درمان این اختلال را بررسی می‌کنیم:

درمان مشاوره‌ای (تحریک شناختی رفتاری)

مشاوره و درمان مشاوره‌ای یکی از مهم‌ترین روش‌های درمان این اختلال است. این روش برای کمک به فرد برای تغییر الگوهای ناسازگار رفتاری و مدیریت هیجانات استفاده می‌شود. مشاوره تحریک شناختی رفتاری (CBT) معمولاً مورد استفاده قرار می‌گیرد و به فرد کمک می‌کند تا الگوهای منفی و نادرست تفکر و رفتار خود را تغییر دهد.

درمان دارویی

در برخی موارد، داروها می‌توانند در کنترل علائم و نشانه‌های اختلال شخصیت مرزی مفید باشند. ضدافسردگی، ثبات‌دهنده‌های خلق و خو و داروهای ضداضطراب معمولاً تجویز می‌شوند. البته، استفاده از داروها باید توسط یک پزشک متخصص تعیین شود و تمامی مزایا و معایب آنها مورد بررسی قرار گیرد.

درمان گروهی

درمان گروهی ممکن است برای فراهم کردن فضای ارتباطی و ارائه حمایت اجتماعی مؤثر باشد. این نوع درمان می‌تواند فرصتی برای یادگیری مهارت‌های ارتباطی سالم، مدیریت هیجانات و رفتارهای بهتر فراهم کند و افراد را با تجربیات و نگرش‌های دیگران همسو کند.

درمان خود مراقبتی

فراگیرترین شیوه درمان خود مراقبتی بیمار، آموزش مهارت‌های مدیریت هیجانات است. این شامل شناخت و تشخیص هیجانات، تمرکز بر تنفس و آرامش، تعامل بین شناختی و هیجانی، و تحلیل رفتارها و رویدادها می‌شود. این مهارت‌ها به فرد کمک می‌کنند تا بهتر با احساسات خود کنار بیاید و الگوهای ناسازگار رفتاری را تغییر دهد.

درمان خانواده

درمان خانواده می‌تواند مفید باشد، زیرا ارتباطات خانوادگی می‌تواند بر روی تشدید یا کاهش علائم اختلال شخصیت مرزی تأثیر بگذارد. این نوع درمان می‌تواند بر تقویت ارتباطات خانواده، آموزش راه‌های سازنده برای مدیریت همدلی و احساسات، و ایجاد مرزهای سالم در روابط تمرکز کند.

مهم است بدانید که درمان اختلال شخصیت مرزی می‌تواند مدت زمان طولانی را در بر بگیرد و نیاز به تعهد و صبر فرد و تیم درمانی دارد. همچنین، درمان باید توسط تیمی از متخصصین روانپزشکی و مشاوره تحت نظر یک روانپزشک تجربه‌کرده انجام شود.

اگر بیمار درمان نشود چه خواهد شد؟

اگر اختلال شخصیت مرزی بدون درمان مناسب ترکیبی تشخیص داده و مدیریت نشود، ممکن است شرایط زندگی فرد و کیفیت زندگی او تحت تأثیر قرار بگیرد و مشکلات و مشکلات بیشتری بروز کند. در زیر، تأثیرات عدم درمان این بیماری را بررسی می‌کنیم:

روابط نامناسب

افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی ممکن است با مشکلات جدی در روابط شخصی و اجتماعی مواجه شوند. الگوهای رفتاری ناسازگار و ناپایدار آنها می‌تواند باعث تعارضات و اختلافات مکرر با خانواده، دوستان و همکاران شود. همچنین روابط عاطفی متزلزلی را تجربه می کنند. این بیماری تاثیرات مخربی بر روابط عاطفی و تشدید بیماری فرد خواهد گذاشت.

عدم استقامت شغلی

افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی ممکن است دچار مشکلات در محیط کار شوند. ناتوانی در مدیریت هیجانات، عدم پایبندی به ضوابط و قوانین سازمانی، رفتارهای خودمختارانه و تغییرات شدید در نگرش و احساسات می‌تواند باعث مشکلات در محیط کار شود و منجر به ناتوانی در حفظ استقامت شغلی شود. و یک فرد ممکن است بارها شغل عوض کند.

عدم کنترل هیجانی

افراد مبتلا به این بیماری ممکن است دچار مشکلات جدی در مدیریت هیجانات شوند. ناتوانی در تشخیص و کنترل هیجانات منجر به عملکردهای خطرناک مانند خودکشی محاوله‌ای، خشونت خودی، مصرف مواد مخدر و مشکلات جسمی شدید می‌شود. اعتیاد ممکن است در این افراد آسیب های بسیاری وارد کند.

مشکلات روانی همراه

اختلال شخصیت مرزی معمولاً با مشکلات روانی همراه است. افراد ممکن است با افسردگی، اضطراب، اختلال خوردن، اختلالات خواب و سایر اختلالات روانی مبارزه کنند که می‌تواند زندگی روزمره آنها را تحت تأثیر قرار دهد. در نتیجه به کلی زندگی فرد تحت تاثیر بیماری وی قرار می گیرد.

خطرات جسمانی

به دلیل رفتارهای خطرناک، افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی با خطرات جسمانی مواجه هستند. خودکشی، خودآسیبی و رفتارهای خطرناک ممکن است به آسیب جدی برای سلامتی فرد و حتی مرگ منجر شوند.

بنابراین، درمان اختلال شخصیت مرزی بسیار مهم است. با دریافت درمان مناسب و به موقع، افراد مبتلا به این اختلال می‌توانند الگوهای رفتاری ناسازگار خود را تغییر داده و بهبود قابل توجهی در کیفیت زندگی خود داشته باشند. تیم درمانی متخصص به افراد کمک می‌کند تا مهارت‌های مدیریت هیجانات، تفکر مثبت، مهارت‌های ارتباطی سالم و راهبردهای مقابله موثر را بیاموزند.